Khi các nhà kinh tế tranh luận liệu chúng ta sẽ phải đối mặt với một cuộc suy thoái toàn cầu lớn hay nhỏ, và liệu chúng ta sẽ phải đối mặt với nó sớm hay muộn, điều đáng lưu ý là trao đổi thương mại đã cho thấy những dấu hiệu căng thẳng nghiêm trọng. Do đó, khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư đối với các nền kinh tế mới nổi có thể bị gián đoạn.

Theo thống kê của Citi Bank, tốc độ tăng trưởng hàng năm của khối lượng nhập khẩu toàn cầu đã trở về mức âm vào cuối năm ngoái và sẽ duy trì ở mức âm cho đến đầu năm 2023, với rất ít dấu hiệu cải thiện. Trong trường hợp đó, các nền kinh tế mở, phụ thuộc vào thương mại, đặc biệt là ở các nước đang phát triển, sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Có ba lý do chính khiến tăng trưởng thương mại dường như đang chậm lại. Đầu tiên là chúng ta chỉ đang phục hồi sau sự bùng nổ thương mại thời đại Covid. Sự gia tăng này chủ yếu là do các giải pháp chính sách kinh tế khác nhau được thực hiện trong suốt đại dịch.

Trong khi Hoa Kỳ và các chính phủ của đảng tự do khác quyết tâm sử dụng chuyển giao tài chính để tăng sức mua của người dân, thì chiến lược của Trung Quốc tập trung hơn vào việc đưa công nhân trở lại sản xuất. Nói cách khác, Trung Quốc muốn tăng nguồn cung trong khi các đối tác thương mại của họ tăng nhu cầu. Kết quả là, tăng trưởng thương mại đã tăng nhanh đến mức chưa từng thấy kể từ khi nền kinh tế phục hồi sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Nguyên nhân thứ hai của suy giảm thương mại là sự thay đổi rõ ràng trong chi tiêu từ hàng hóa sang dịch vụ, đặc biệt là ở các nền kinh tế tiên tiến. Số lượng lớn TV và máy tính mới chỉ được mua trong một khoảng thời gian ngắn và các dịch vụ ít được giao dịch hơn.

Thứ ba, bản chất của sự phục hồi kinh tế của Trung Quốc đang cản trở tăng trưởng thương mại. Bởi vì cho đến nay, đây hầu như là sự phục hồi "không có kích thích", phần lớn mức tăng chi tiêu ở Trung Quốc hiện nay là dành cho các dịch vụ thay vì chi tiêu đầu tư được tài trợ chính thức, điều này có xu hướng tạo ra chứng từ nhập khẩu lớn hơn đáng kể.

Và, bởi vì niềm tin tiêu dùng ở Trung Quốc quá thấp, nên việc "hạ cấp mua sắm" - hay đơn giản hơn là săn hàng giá rẻ - là chuyện thường xảy ra trong các hộ gia đình Trung Quốc.

Tại sao mọi thứ không thể cải thiện? Một vài yếu tố nên được đề cập đến. Đầu tiên là triển vọng nhu cầu toàn cầu suy yếu. Tăng trưởng kinh tế toàn cầu dự kiến ​​sẽ vào khoảng 2.3% trong năm nay và gần như có thể sẽ thấp hơn vào năm tới, đặc biệt là do các ngân hàng trung ương lớn đang cố gắng tạo ra sự chậm lại để khôi phục khả năng kiểm soát lạm phát.

GDP chậm lại rất có thể sẽ khiến thương mại trở nên khó khăn hơn và quan trọng hơn là cần nhận biết được mức độ trầm trọng đối với nhu cầu toàn cầu hiện nay. Lần cuối cùng toàn cầu chứng kiến ​​mức tăng trưởng hai năm liên tiếp dưới 2.5% là do hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính.

Một lý do khác lý giải cho quan điểm tiêu cực về thương mại là chúng ta đang sống trong một xã hội rõ ràng đã qua "đỉnh toàn cầu hóa" - một thực tế đã và đang gây áp lực giảm đối với tăng trưởng thương mại toàn cầu trong hơn một thập kỷ. Theo số liệu của IMF từ đầu những năm 1980, xuất khẩu trên toàn thế giới chiếm 15% GDP toàn cầu. Toàn cầu hóa đã tăng tỷ lệ đó lên 25% vào thời điểm xảy ra cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, sau đó tỷ lệ này bắt đầu giảm dần, cuối cùng giảm xuống 20% ​​vào năm 2020.

Hãy xem xét mối liên hệ giữa tăng trưởng thương mại toàn cầu và tăng trưởng GDP trên toàn thế giới để minh họa thêm tầm quan trọng của thương mại toàn cầu. Tốc độ tăng trưởng thương mại toàn cầu trung bình đã giảm xuống dưới mức tăng trưởng GDP toàn cầu trong thập kỷ tính đến năm 2020: đây là thập kỷ đầu tiên kể từ Thế chiến II chứng minh nhận định đó là chính xác. Khi tốc độ hội nhập của thế giới giảm so với tốc độ tăng trưởng kinh tế, các quốc gia sẽ phụ thuộc nhiều nhất vào sự hội nhập đó, và các nền kinh tế đang phát triển sẽ phải gánh chịu hậu quả nặng nề.

Tổ chức Thương mại Thế giới tin rằng tăng trưởng thương mại toàn cầu một lần nữa sẽ giảm sau tăng trưởng GDP vào năm 2023 và chủ nghĩa bảo hộ ngày càng gia tăng, căng thẳng địa chính trị và nội địa hóa chuỗi cung ứng có thể sẽ tiếp tục duy trì xu hướng này trong tương lai gần. Điều đó ngụ ý rằng nếu bạn là một quốc gia đang phát triển không có may mắn nằm cạnh một thị trường lớn - chẳng hạn như Mexico - thì triển vọng thu hút các lĩnh vực liên quan đến xuất khẩu của bạn có thể bị hạn chế.

Bất kể quan điểm nào về toàn cầu hóa, chúng đều mang lại hy vọng rằng một nền kinh tế mới nổi ở bất cứ đâu đều có thể thu hút vốn dài hạn, và có thể nâng cao mức thu nhập bằng cách thúc đẩy xuất khẩu. Những triển vọng đó hiện giờ có vẻ ảm đạm, và có thể cẫn sẽ như vậy không chỉ trong một hoặc hai năm tới.