Vào ngày 15 tháng 3, một ngày Chủ nhật, Fed đã giảm lãi suất cơ bản xuống một điểm phần trăm xuống mức 0-0.25%, thấp nhất trong lịch sử. Đó là lần cắt giảm khẩn cấp lần thứ hai ngoài lịch trình của ngân hàng trung ương trong chưa đầy hai tuần. Fed cũng cho các ngân hàng vay trực tiếp từ kênh chiết khấu rẻ hơn và thuận tiện hơn (một kênh mà ngân hàng thường tránh vì nó khiến họ trông tuyệt vọng). Và để giảm bớt sự thiếu hụt đô la trên thị trường hoán đổi tiền tệ, Fed đã hạ thấp chi phí của các hạn mức hoán đổi mở rộng cho các ngân hàng trung ương ở khu vực đồng Euro, Nhật Bản, Anh, Canada và Thụy Sĩ.

Nếu đó là tất cả những gì cần làm, có lẽ Fed đã có thể đợi cho đến cuộc họp định kỳ vào ngày 17 và 18 tháng 3. Nhưng vấn đề cấp bách hơn cần đối mặt nằm ở hai trong số những thị trường tài chính quan trọng nhất trên thế giới: đó là chứng khoán thế chấp và trái phiếu Kho bạc Mỹ. Trong thời kỳ khủng hoảng, như suy thoái, chiến tranh hay đại dịch ngày nay, các nhà đầu tư đổ xô mua Trái phiếu Kho bạc Mỹ như một nơi trú ẩn an toàn, đẩy giá lên cao và lợi suất giảm. Nhưng vào những dịp cuối tuần trước, giá của Trái phiếu Kho bạc đã giảm cùng với những tài sản rủi ro như cổ phiếu. Và những khoảng cách bất thường đã xuất hiện giữa giá của các chứng khoán tương tự nhau, chẳng hạn như Trái phiếu Kho bạc có kỳ hạn tương đương.

Lấp đầy những khoảng bất thường đó thường là công việc của các quỹ phòng hộ và các tổ chức tài chính mua một tài sản ở giá thấp hơn và bán tài sản tương tự với nó ở giá cao hơn. Nhưng loại hình kinh doanh chênh lệch giá này dường như đã bị phá vỡ vào tuần trước khi các tổ chức tài chính rút khỏi thị trường và bám lấy túi tiền mặt. Đáp lại, Fed trước tiên cố gắng làm cho các tổ chức này có khả năng tự tài trợ dễ dàng hơn. Sau đó, Fed bắt đầu mua thêm trái phiếu Kho bạc, đẩy nhanh tiến độ mua đã lên kế hoạch trước đó. Vào cuối tuần, Fed cho biết sẽ mua với quy mô lớn hơn nhiều, mua ít nhất 500 tỷ đô la Kho bạc và 200 tỷ đô la chứng khoán thế chấp, với bất kỳ tốc độ nào cần thiết để làm dịu thị trường.

Jerome Powell, chủ tịch Fed, ngay lập tức được hỏi liệu việc mua này có phải là nới lỏng định lượng (QE) hay không, thuật ngữ được áp dụng cho các vòng mua tài sản trước đó của Fed trong cuộc Đại suy thoái. Nhưng mặc dù các giao dịch này rất giống QE, nó có một mục đích khác: ổn định, chứ không nới lỏng. QE là một cách để nới lỏng chính sách tiền tệ khi lãi suất đã ở mức thấp nhất có thể, cần thiết ngay cả khi thị trường hoạt động trơn tru. Ngược lại, việc ổn định thị trường đôi khi là cần thiết ngay cả khi lãi suất cao hơn 0. (Thật vậy, một thành viên của hội đồng hoạch định chính sách của Fed, Loretta Mester, đã ủng hộ việc mua tài sản nhưng chống lại việc cắt giảm lãi suất một phần trăm). Nói một cách đơn giản: nếu các giao dịch mua này chỉ là một vòng QE khác, Fed sẽ không cần một cuộc họp cuối tuần đột xuất để thông báo.

Các biện pháp tiếp theo sẽ là cần thiết? Chắc chắn những biện pháp đã dùng đã thất bại trong việc khôi phục sự bình tĩnh ngay lập tức cho thị trường. Sau khi các cổ phiếu trên khắp châu Á và châu Âu giảm vào ngày 16 tháng 3, chỉ số công nghiệp trung bình Dow Jones đã giảm đáng kinh ngạc 13% và chỉ số S&P 500 giảm 12%. Rốt cuộc, chính ông Powell đã chỉ ra rằng nền kinh tế có khả năng thu hẹp trong quý hai, khi các công ty và người dân ở im một chỗ để tránh nhiễm bệnh. Tăng trưởng có thể thấp tới -5%, theo Goldman Sachs. Những nỗ lực để làm chậm sự lây lan của virus cũng chắc chắn làm chậm nền kinh tế. Tại Trung Quốc, nơi đã làm tốt hơn hầu hết các quốc gia để ngăn chặn đại dịch, sản xuất công nghiệp đã giảm 13.5% trong tháng 1 và tháng 2, so với năm trước.

Tuy nhiên, ông Powell không nghĩ rằng lãi suất âm là phù hợp. Fed cũng không tìm kiếm khung pháp lý để mua các loại tài sản rộng hơn, ngoài các chứng khoán an toàn, được chính phủ hỗ trợ mà nó đang được phép mua.

Ngân hàng Nhật Bản không đủ khả năng để được đặc biệt như vậy. BoJ đã đưa lãi suất xuống mức âm hơn bốn năm trước và đã mua cổ phiếu thông qua các quỹ chỉ số (ETF) thậm chí lâu hơn. Mặc dù Nhật Bản đã thành công hơn châu Âu hoặc châu Mỹ trong việc làm chậm sự lây lan của virut covid-19, nền kinh tế của nước này đã bị thu hẹp thậm chí trước khi dịch bệnh xuất hiện. Vào ngày 16 tháng 3, BoJ cho biết họ sẽ mua trái phiếu doanh nghiệp (và thương phiếu) trị giá 2 nghìn tỷ Yên (19 tỷ USD) vào tháng 9 và tăng gấp đôi số lượng mua quỹ ETF từ 6 nghìn tỷ Yên lên 12 nghìn tỷ Yên một năm. Nhưng như chuyên gia tư vấn Marcel Thieliant của Capital Economics chỉ ra, BoJ đã bắt đầu mua các quỹ ETF với tốc độ khủng khiếp trong tuần trước và điều đó cũng không ngăn được thị trường chứng khoán Nhật Bản lao dốc.

Các ngân hàng trung ương khác đã đi theo sự dẫn dắt của Fed: Ngân hàng Hàn Quốc và Ngân hàng Dự trữ New Zealand cũng cắt giảm lãi suất vào ngày 16 tháng 3. Các ngân hàng trung ương, như ông Powell đã làm vào Chủ nhật, có thể giảm bớt chi phí vay và cải thiện thanh khoản, nhưng không thể cung cấp thêm trợ giúp trực tiếp cho các hộ gia đình và các công ty nhỏ đang phải chịu đựng dịch bệnh. Ở cả Mỹ và Nhật Bản, các ngân hàng trung ương hiện đang chờ đợi một phản ứng tài khóa được phối hợp nhiều hơn cho cuộc khủng hoảng covid-19. “Chúng tôi nghĩ rằng phản ứng tài khóa là rất quan trọng”, ông Powell nói, “chúng tôi rất vui khi thấy các biện pháp [tài khóa] đang được xem xét và chúng tôi hy vọng chúng có hiệu quả”.

Một trong những cuộc họp nổi tiếng nhất trong lịch sử Fed được tổ chức vào một cuối tuần đẹp trời vào tháng 10 năm 1979. Được biết đến với cái tên đặc biệt “đêm thứ Bảy đặc biệt”, cuộc họp đã đưa ra một chiến dịch hiệu quả chống lại lạm phát. Virus covid-19 không phải là một con rồng mà các ngân hàng trung ương có khả năng hạ gục. Nhưng ông Powell hy vọng “đêm Chủ nhật đặc biệt” của mình chứng tỏ hiệu quả không kém trong việc dập tắt các hiệu ứng phụ của dịch bệnh đang gây xáo trộn thị trường.