Những điểm chính

• Chúng tôi nhận thấy triển vọng ổn định hơn cho tỷ giá USD/VND, với dự báo mức 24,400 vào cuối năm 2024 và 24,600 vào cuối năm 2025. Sự ổn định này được hậu thuẫn bởi nhiều yếu tố tích cực: kỳ vọng Mỹ cắt giảm lãi suất, nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) dồi dào, thặng dư thương mại, các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ, sự hồi phục của nhu cầu nội địa, cùng với xu hướng giảm dần của dòng vốn chảy ra ngoài.

Dự báo tỷ giá USD/VND ổn định hơn và kỳ vọng Ngân hàng Nhà nước tăng tỷ giá mua vào để tích lũy dự trữ ngoại hối

• Đáng chú ý, chúng tôi đánh giá khả năng đồng Việt Nam tăng giá mạnh là không cao. Cơn bão Yagi đã gây ra những tác động tiêu cực đáng kể, có thể làm giảm tăng trưởng GDP năm 2024 từ 0.2% đến 0.5%. Tuy nhiên, chúng tôi kỳ vọng một sự cải thiện tương ứng vào năm 2025 khi nền kinh tế phục hồi. Những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ cơn bão bao gồm các trung tâm sản xuất và du lịch quan trọng như Hải Phòng và Quảng Ninh (nổi tiếng với Vịnh Hạ Long). Ngoài ra, trận lụt sau bão cũng gây xáo trộn đến một số trung tâm xuất khẩu như Bắc Ninh, Bắc Giang và Thái Nguyên.
• Trong kịch bản cơ sở, chúng tôi dự kiến phần lớn các gián đoạn sẽ được khắc phục trong vòng 2-3 tháng, dù công cuộc tái thiết và khôi phục tài sản có thể kéo dài hơn. Tuy nhiên, không thể phủ nhận tầm quan trọng kinh tế to lớn của khu vực đồng bằng sông Hồng và miền Bắc nói chung. Điều này đặt ra những rủi ro tiềm ẩn đối với dự báo của chúng tôi, đặc biệt nếu tình hình thời tiết và lũ lụt diễn biến xấu hơn dự kiến. Dựa trên những đánh giá sơ bộ, chúng tôi đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng GDP năm 2024 xuống 5.8% (từ mức 6.1% trước đó). Đồng thời, chúng tôi kỳ vọng một sự phục hồi mạnh mẽ vào năm 2025 với mức tăng trưởng 6.8% (tăng từ mức dự báo 6.5% trước đây).
• Trong bối cảnh đó, chúng tôi dự báo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ có xu hướng nới lỏng chính sách tiền tệ rõ nét hơn. Cụ thể, lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn 3 tháng được kỳ vọng sẽ giảm xuống mức 3.75% vào cuối năm 2024, so với mức 4.40% hiện tại. Song song với đó, khả năng cao Ngân hàng Nhà nước sẽ sớm điều chỉnh tăng tỷ giá mua vào đối với đồng USD. Động thái này nhằm tăng cường dự trữ ngoại hối, đồng thời tạo ra một mức sàn vững chắc cho tỷ giá USD/VND.

Dự báo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ tận dụng sự ổn định của đồng tiền để dần hạ lãi suất liên ngân hàng

Nền kinh tế và đồng Việt Nam: Vững vàng trên con đường phục hồi bất chấp bão Yagi

Thứ nhất, chúng tôi dự báo một loạt yếu tố bên ngoài sẽ tiếp tục tác động tích cực đến năm 2025, từ đó giảm áp lực lên đồng Việt Nam: Fed có xu hướng cắt giảm lãi suất, đồng USD suy yếu, cùng với sự tăng cường sức mạnh của các đồng tiền châu Á. Những diễn biến này đã được phản ánh rõ nét trên thị trường tài chính quốc tế trong sáu tháng qua, góp phần làm giảm bớt áp lực tăng giá đối với tỷ giá USD/VND. Cụ thể, thị trường HĐTL lãi suất quỹ liên bang hiện đang kỳ vọng mức lãi suất sẽ giảm xuống dưới ngưỡng 3% vào cuối năm 2025. Đây là một bước chuyển đáng kể so với mức dự báo 4.5% vào đầu tháng 4 năm 2024. Đáng chú ý, các chuyên gia chiến lược ngoại hối toàn cầu và lãi suất Mỹ của chúng tôi đã sớm dự đoán xu hướng này, và thị trường đã dần điều chỉnh phù hợp với nhận định của họ.

Thị trường hiện đang định giá lãi suất quỹ liên bang sẽ ở mức 3% vào năm 2025, một thay đổi đáng kể so với 6 tháng trước

Một điểm quan trọng trong dự báo của chúng tôi là kỳ vọng nền kinh tế Mỹ sẽ đạt được một cuộc hạ cánh mềm vào năm 2025, tránh được kịch bản suy thoái nghiêm trọng. Điều này sẽ giúp hạn chế các tác động tiêu cực lan tỏa toàn cầu, đặc biệt là đối với hoạt động xuất khẩu của Việt Nam, đồng thời ngăn chặn hiện tượng dòng vốn đột ngột rút khỏi các thị trường mới nổi để tìm kiếm nơi trú ẩn an toàn. Nhìn chung, đội ngũ chuyên gia toàn cầu của chúng tôi nhận định đồng USD còn dư địa để tiếp tục suy yếu khi Fed thực thi các đợt cắt giảm lãi suất đã được thị trường dự đoán từ nay đến năm 2025. Bên cạnh đó, triển vọng tích cực về đồng Yên Nhật cũng được kỳ vọng sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực đến các đồng tiền châu Á, đặc biệt là những đồng tiền có mối quan hệ thương mại chặt chẽ với Nhật Bản, trong đó có đồng Việt Nam.

Đồng USD có khả năng tiếp tục suy yếu nếu Fed thực hiện các đợt cắt giảm lãi suất như dự kiến đến năm 2025

Thứ hai, yếu tố then chốt đối với Việt Nam chính là sức mạnh xuất khẩu và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Những yếu tố này được dự đoán sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ đến năm 2025, bất chấp những rủi ro tiềm tàng từ cơn bão Yagi có thể ảnh hưởng đến các trung tâm kinh tế trọng điểm ở miền Bắc:

Tính đến tháng 8, tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam vẫn duy trì ở mức ấn tượng, đạt khoảng 15% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, sức mạnh này không chỉ giới hạn trong lĩnh vực điện tử mà còn lan tỏa sang các ngành khác như nông nghiệp, máy móc và dệt may (Biểu đồ 5).

Sức mạnh tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam mạnh mẽ và đa dạng hóa

Đặc biệt, các chỉ số tiên phong đáng tin cậy nhất cho xuất khẩu của châu Á và Việt Nam - bao gồm giá kim loại, giá cổ phiếu bán dẫn và khảo sát kinh doanh của Ngân hàng Hàn Quốc - đều cho thấy tiềm năng cải thiện hơn nữa của xuất khẩu Việt Nam, trước khi có thể chững lại nhẹ vào năm 2025 (Biểu đồ 6).

Các chỉ số dẫn đầu cho thấy xu hướng tăng trưởng này có thể tiếp tục đến năm 2025

Việt Nam đang không ngừng gia tăng thị phần xuất khẩu, vượt trội so với các quốc gia châu Á khác về tốc độ tăng trưởng xuất khẩu, từ đó thu hút mạnh mẽ dòng vốn USD. Điều này còn được minh chứng qua sự tăng vọt của các đăng ký đầu tư trực tiếp nước ngoài, hiện đang tiệm cận mức cao kỷ lục, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất. Những dấu hiệu tích cực này hứa hẹn sự cải thiện đáng kể trong giải ngân FDI thực tế, phản ánh chính xác cam kết đầu tư ngày càng tăng từ các nhà đầu tư nước ngoài. Tất cả những yếu tố này sẽ đóng vai trò then chốt trong việc củng cố sức mạnh của đồng Việt Nam (Biểu đồ 7).

Các đăng ký đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng vọt, dẫn đầu bởi các cam kết đầu tư vào lĩnh vực sản xuất

Sự gia tăng cam kết FDI mà chúng ta đã thấy có thể dẫn đến sự tăng trưởng thực tế của FDI trong năm 2025

Thứ ba, nhu cầu nội địa đang cho thấy những tín hiệu phục hồi đáng mừng, được hỗ trợ bởi các chính sách khôn ngoan và kịp thời của Chính phủ nhằm thúc đẩy khả năng tiếp cận tín dụng, cải thiện dòng tiền, kích thích tăng trưởng và ổn định thị trường bất động sản:

Kể từ sau sự sụt giảm mạnh của thị trường bất động sản và biến cố rút tiền ồ ạt tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn vào quý IV năm 2022, Chính phủ đã triển khai hàng loạt biện pháp hữu hiệu để hỗ trợ nền kinh tế. Các giải pháp này bao gồm: nới lỏng điều kiện trả nợ, khuyến khích tái cơ cấu trái phiếu, giảm tạm thời thuế VAT 2 điểm phần trăm xuống còn 8%, gia hạn thời gian nộp thuế, giảm tiền thuê đất, đồng thời áp dụng các điều khoản tín dụng ưu đãi cho các dự án nhà ở xã hội. Đáng chú ý, một số biện pháp quan trọng, như việc cắt giảm thuế VAT, đã được gia hạn đến hết năm 2024 và có khả năng sẽ tiếp tục được kéo dài sang năm 2025.

Gần đây, Chính phủ còn đưa ra quyết định tăng lương tối thiểu vùng khoảng 6%, song song với việc điều chỉnh tăng phí bảo hiểm xã hội và y tế theo quy định. Đặc biệt, chính sách giảm 50% phí đăng ký cho ô tô sản xuất và lắp ráp trong nước từ tháng 9 đến tháng 11 năm 2024 cũng đã được ban hành (Biểu đồ 9).

Các chính sách tiếp tục hỗ trợ nền kinh tế Việt Nam, với khả năng gia hạn một số biện pháp khi bước sang năm 2025

Nhìn chung, tác động tổng hợp của chuỗi chính sách này, kết hợp với sự phục hồi từng bước của tăng trưởng tín dụng và hiệu ứng lan tỏa tích cực từ hoạt động xuất khẩu đến việc làm trong lĩnh vực sản xuất, hứa hẹn sẽ mở ra một chân trời tươi sáng hơn cho nền kinh tế Việt Nam nói chung và sức mạnh của đồng Việt Nam nói riêng.

Thứ tư, xu hướng dòng vốn rời khỏi nước đang dần dịu bớt và dự kiến sẽ tiếp tục thuyên giảm, nhờ vào sự ổn định ngày càng tăng của thị trường vàng nội địa, sự hạ nhiệt của lãi suất Hoa Kỳ, cùng với áp lực lạm phát trong nước được kiểm soát một cách khéo léo. Trước đây, trong các dự báo về tỷ giá hối đoái và lãi suất, chúng tôi đã đặt nhiều trọng tâm vào kịch bản dòng vốn cư dân tiếp tục chảy ra khỏi Việt Nam. Tuy nhiên, nhận định này đã không còn phù hợp trong những tháng gần đây. Đáng chú ý, các biện pháp mà cơ quan chức năng đã triển khai nhằm cân bằng cung cầu trên thị trường vàng nội địa đã phát huy hiệu quả rõ rệt trong việc giảm thiểu áp lực dòng vốn chảy ra. Minh chứng cho điều này là sự thu hẹp đáng kể của chênh lệch giá giữa vàng trong nước và quốc tế (Biểu đồ 10).

Chênh lệch giữa giá vàng quốc tế và trong nước tại Việt Nam đã thu hẹp đáng kể

Hơn nữa, xu hướng cắt giảm lãi suất của Hoa Kỳ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc làm dịu áp lực dòng vốn rời khỏi nước và thu hẹp chênh lệch lợi suất với Việt Nam. Điều này hoàn toàn phù hợp với dự đoán của chúng tôi rằng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ duy trì chính sách lãi suất ở mức hợp lý thấp nhằm tiếp tục hỗ trợ đà tăng trưởng kinh tế trong thời gian sắp tới.

Dòng vốn ra nước ngoài có thể giảm khi Fed cắt giảm lãi suất và chênh lệch giá vàng được kiềm chế

Cuối cùng, không thể không đề cập đến tầm quan trọng của các cải cách cơ cấu dài hạn, đặc biệt là những sửa đổi trong Luật Đất đai, Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh Bất động sản. Những thay đổi này hứa hẹn sẽ tạo động lực mới cho ngành bất động sản, thúc đẩy dòng vốn đầu tư, từ đó góp phần củng cố sức mạnh của đồng tiền Việt Nam vào năm 2025. Dựa trên phân tích chuyên sâu của chúng tôi, có ba khía cạnh then chốt trong bộ luật mới này: Thứ nhất, chính sách nới lỏng các hạn chế đối với đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực bất động sản. Đáng chú ý nhất là quy định mới cho phép các doanh nghiệp bất động sản có tỷ lệ sở hữu nước ngoài dưới 50% sẽ được hưởng quyền lợi tương đương với các công ty trong nước. Đây là một bước tiến quan trọng so với tình trạng thiếu định nghĩa rõ ràng trước đây. Thứ hai, việc cải thiện quyền sử dụng đất và nâng cao tính minh bạch trên thị trường bất động sản, bao gồm cả cơ chế cập nhật giá đất hàng năm, sẽ tạo nên một môi trường đầu tư lành mạnh và hấp dẫn hơn. Thứ ba, luật mới chú trọng vào việc bảo vệ quyền lợi của người mua nhà và đảm bảo năng lực của các nhà phát triển bất động sản. Điều này được thể hiện qua quy định giới hạn tiền đặt cọc mua nhà trước khi xây dựng không quá 5%, nhằm hạn chế rủi ro cho người mua và đảm bảo tính ổn định của thị trường.

Tác động của bão Yagi - Rủi ro tiềm ẩn đáng quan ngại

Toàn bộ những nhận định trên đây đều dựa trên cơ sở phân tích kỹ lưỡng của chúng tôi về cách thức mà những tác động tiêu cực của cơn bão Yagi có thể diễn biến. Đáng lưu ý rằng, khu vực đồng bằng sông Hồng và các tỉnh miền Bắc - nơi hứng chịu trực tiếp cơn bão - đóng vai trò vô cùng quan trọng trong bức tranh kinh tế tổng thể của Việt Nam. Cụ thể, hai tỉnh chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ cơn bão - Hải Phòng và Quảng Ninh (nơi có di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long) - chiếm tỷ trọng đáng kể trong nền kinh tế quốc gia: 6.5% GDP, 8.9% kim ngạch xuất khẩu, 12.6% tổng vốn FDI đăng ký tích lũy kể từ năm 2018, cùng với 5.9% tổng doanh số bán lẻ.

Hậu quả của cơn bão không dừng lại ở đó. Mưa lớn kéo dài và lũ lụt từ sông Hồng sau đó đã lan rộng, ảnh hưởng đến các trung tâm sản xuất và xuất khẩu trọng điểm khác như Bắc Ninh, Bắc Giang và Thái Nguyên ở các mức độ khác nhau. Ba tỉnh này cộng lại đóng góp 12% GDP và 29% kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Tổng hợp lại, toàn bộ khu vực đồng bằng sông Hồng và các tỉnh miền Bắc chiếm tỷ trọng vô cùng quan trọng: 38% GDP và 55% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam (Biểu đồ 12).

Đồng bằng sông Hồng và các tỉnh phía Bắc là khu vực có ý nghĩa kinh tế quan trọng của Việt Nam

Theo đánh giá sơ bộ của Chính phủ, cơn bão có thể làm suy giảm GDP năm 2024 khoảng 0.15%. Thông tấn xã Việt Nam trích dẫn phát biểu của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, cho biết tăng trưởng GDP trong quý III và quý IV có thể giảm lần lượt 0.35% và 0.22%. Thiệt hại về tài sản cố định như cơ sở hạ tầng và nhà máy ước tính lên đến 40 nghìn tỷ đồng (tương đương 1.63 tỷ USD).

Các báo cáo độc lập cũng chỉ ra mức độ tàn phá nghiêm trọng của cơn bão đối với cơ sở hạ tầng công nghiệp. Nhiều nhà máy tại các khu công nghiệp trọng điểm như Hải Phòng bị hư hại nặng nề, với hàng loạt mái nhà bị thổi bay, tường đổ sập. Quá trình khôi phục hoàn toàn năng lực sản xuất có thể kéo dài nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng, mặc dù các doanh nghiệp đang nỗ lực không ngừng trong công tác tái thiết.

Tình trạng ngập lụt cũng được ghi nhận tại một số tỉnh lân cận như Bắc Ninh. Tuy nhiên, đa số các báo cáo cho thấy hoạt động sản xuất tại các khu công nghiệp ở Bắc Ninh, Bắc Giang và Thái Nguyên nhìn chung vẫn duy trì ở mức ổn định.

Về mặt du lịch, tin vui là Vịnh Hạ Long ở Quảng Ninh đã mở cửa trở lại đón khách, với những nỗ lực tích cực trong việc làm sạch và phục hồi địa danh nổi tiếng này. Tuy nhiên, hoạt động du lịch nói chung tại các khu vực phía Bắc có thể sẽ chịu ảnh hưởng trong ngắn hạn, do những lo ngại về nguy cơ sạt lở đất và các vấn đề an toàn khác.

Trong kịch bản cơ sở, chúng tôi dự đoán rằng phần lớn các gián đoạn sẽ được khắc phục trong khoảng thời gian từ 2 đến 3 tháng, mặc dù quá trình tái thiết và thay thế tài sản có thể kéo dài hơn đáng kể. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng vẫn tồn tại những rủi ro tiềm ẩn có thể làm suy giảm các giả định này, phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và thời gian kéo dài của các gián đoạn.

Trong quá trình phân tích kịch bản, chúng tôi đã tiến hành một loạt các tính toán sơ bộ nhằm ước lượng tác động đến GDP dựa trên các giả định khác nhau. Trong trường hợp sự gián đoạn chủ yếu tập trung tại Hải Phòng, Quảng Ninh và một số tỉnh trọng điểm khác trong vòng 3 tháng, mức độ ảnh hưởng đến GDP có thể dao động trong khoảng từ 0.16% đến 0.45% - hoàn toàn phù hợp với ước tính hiện tại của chính phủ (Biểu đồ 13). Tuy nhiên, nếu chúng ta giả định rằng tác động kéo dài hơn 3 tháng và lan rộng hơn, có thể do tình trạng lũ lụt gia tăng, mức độ ảnh hưởng đến GDP có thể tăng lên đáng kể, dao động từ 0.9% đến 1.5% (Biểu đồ 13).

Kịch bản cơ sở của chúng tôi dự đoán tác động đến GDP trong khoảng 0.2-0.5%

Nhìn chung, trong kịch bản cơ sở, chúng tôi đánh giá khả năng đồng Việt Nam (VND) phục hồi mạnh mẽ trong thời gian tới là không cao. Ngoài tác động từ cơn bão, chúng tôi dự báo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ chuyển hướng sang chính sách tiền tệ nới lỏng hơn và hạ lãi suất nhằm hỗ trợ nền kinh tế. Đồng thời, có khả năng cơ quan này sẽ nâng tỷ giá mua USD để tái tích lũy dự trữ ngoại hối, từ đó tạo ra mức sàn cho tỷ giá USD/VND.

Bên cạnh đó, chúng tôi nhận thấy mức độ không chắc chắn trong chính sách kinh tế vĩ mô trong nước vẫn duy trì ở mức khá cao. Điều này thể hiện qua chi tiêu chính phủ còn yếu, tốc độ giải ngân chậm - đặc biệt là trong các dự án đầu tư công, cùng với việc Ngân hàng Nhà nước vẫn phải duy trì mức độ hỗ trợ thanh khoản cao cho hệ thống ngân hàng (Biểu đồ 14 và 15). Những yếu tố này đều góp phần tạo nên một bức tranh tổng thể đầy thách thức đối với triển vọng phục hồi của đồng Việt Nam trong tương lai gần.

Chi tiêu chính phủ, đặc biệt là đầu tư công, đã suy giảm trong năm nay

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tiếp tục cung cấp hỗ trợ thanh khoản mạnh mẽ cho hệ thống ngân hàng thương mại