Phần III: Tích lũy Tư bản

Năng suất là yếu tố quan trọng

Như chúng tôi đã lưu ý trong Phần I, tăng trưởng năng suất lao động có thể được chia nhỏ hơn nữa thành ba yếu tố: tăng trưởng khối lượng tư bản, thay đổi "thành phần" lao động (tức là chất lượng lao động) và thay đổi trong tốc độ tăng năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP, đặc trưng cho thay đổi công nghệ và các quy trình sản xuất). Theo bộ dữ liệu do Fed San Francisco biên soạn, tăng trưởng năng suất trong năm phần lớn đến từ những thay đổi trong khối lượng tư bản và TFP. Những thay đổi trong thành phần lao động — hoặc sự thay đổi về độ tuổi, trình độ học vấn hoặc giới tính của lực lượng lao động — về cơ bản không có tác động. Do đó, chúng tôi tránh thảo luận về thành phần lao động trong phần còn lại của loạt bài này.

Sự thay đổi trong năng suất lao động theo các yếu tố thành phần

Chúng ta đã làm việc hiệu quả như thế nào?

Tỷ lệ tăng trưởng năng suất lao động trong các lĩnh vực chính tại Hoa Kỳ được thể hiện bằng đường màu đỏ tại biểu đồ dưới. Sau khi tăng trưởng với tốc độ hàng năm khoảng 3% vào đầu những năm 2000, năng suất lao động chỉ còn tăng khoảng 1.5% mỗi năm trong thời gian gần đây. Các lĩnh vực được liệt kê bao gồm sáu ngành lớn (nông nghiệp, khai thác mỏ, tiện ích, xây dựng, sản xuất và dịch vụ) và nó không bao gồm hoạt động của các tổ chức chính phủ, hộ gia đình và tổ chức phi lợi nhuận. Cục Thống kê Lao động (BLS) công bố dữ liệu năng suất cho lĩnh vực kinh doanh và lĩnh vực sản xuất, nhưng không có sẵn dữ liệu chi tiết cho lĩnh vực dịch vụ.

Tăng trưởng năng suất của ngành sản xuất (màu đỏ) và ngành kinh doanh (màu xanh)

Tăng trưởng năng suất lao động trong lĩnh vực sản xuất vượt quá tăng trưởng năng suất trong toàn bộ lĩnh vực kinh doanh trong những năm 1990 và những năm đầu của thế kỷ 21. Tuy nhiên, năng suất trong lĩnh vực sản xuất về cơ bản không thay đổi trong giai đoạn hưng thịnh 2010-2019. Do đó, tốc độ tăng trưởng năng suất 1.2% hàng năm trong lĩnh vực kinh doanh trong những năm đó hoàn toàn là do năm nhóm ngành ngành ngoài sản xuất đã được lưu ý trước đó. Lĩnh vực dịch vụ sẽ chiếm gần như toàn bộ tăng trưởng năng suất trong lĩnh vực kinh doanh, vì nó đại diện cho gần 80% giá trị gia tăng trong khu vực tư nhân của nền kinh tế Hoa Kỳ, trong khi bốn lĩnh vực phi sản xuất khác cộng lại chỉ chiếm 9%. Chúng tôi sẽ quay lại lĩnh vực dịch vụ sau, nhưng trước tiên hãy tìm hiểu sâu hơn một chút về tăng trưởng năng suất trong lĩnh vực sản xuất với trọng tâm là những thay đổi trong khối lượng tư bản, yếu tố đóng góp lớn nhất cho tăng trưởng năng suất trong những năm gần đây.

Khối lượng tư bản

Khối lượng tư bản đo lường giá trị của tất cả tài sản vốn tại một thời điểm cụ thể và những thay đổi được xác định bởi chi tiêu đầu tư tài sản cố định trừ đi khấu hao. Các nhà kinh tế thường chia tài sản vốn thành ba loại chính: thiết bị (tức là tài sản vật chất được sử dụng để sản xuất), kết cấu (tức là các kiến trúc phi dân sân) và sản phẩm sở hữu trí tuệ (IPP, ví dụ: tài sản vô hình như phần mềm và quy trình nghiên cứu & phát triển). Tất cả các loại tài sản vốn trên tạo nên tư bản của một nền kinh tế.

Tăng trưởng khối lượng tư bản theo từng thành phần

Tăng trưởng khối lượng tư bản của lĩnh vực sản xuất đã tăng lên đáng kể trong những năm 1990. Khi các nhà sản xuất kết hợp máy tính vào quy trình sản xuất của họ, đóng góp vào tăng trưởng khối lượng tư bản từ thiết bị xử lý thông tin đã tăng lên, do đó thúc đẩy đầu tư vào phần mềm và nghiên cứu & phát triển. Cùng thời điểm đó, làn sóng chuyển dịch doanh nghiệp ra nước ngoài đã khuyến khích sử dụng nhiều lao động đến các quốc gia khác, cuối cùng đã thúc đẩy cường độ đầu tư và khuyến khích đầu tư vào tự động hóa. Do đó, sự kết hợp của việc tăng tốc đầu vào đối với tài sản kỹ thuật số và chuyển dịch ra nước ngoài đã đi giúp thúc đẩy tăng trưởng năng suất lao động trong lĩnh vực sản xuất trong những năm 1990 và kéo dài đến những năm 2000.

Tăng trưởng khối lượng tư bản của lĩnh vực sản xuất, và cả tăng trưởng năng suất, đã giảm xuống sau khi bong bóng công nghệ vỡ vào những năm đầu của thế kỷ 21. Mặc dù sự tích lũy tư bản sau đó đã tăng tốc trong thập kỷ qua, nhưng tăng trưởng năng suất lao động trong lĩnh vực sản xuất vẫn tiếp tục yếu đi và về cơ bản không thay đổi trong giai đoạn hưng thịnh vừa qua của nền kinh tế. Sự yếu kém trong tốc độ tăng trưởng năng suất lao động tổng thể, bất chấp tăng trưởng tích cực trong khối lượng tư bản của lĩnh vực này, ngụ ý rằng tốc độ tăng trưởng TFP suy yếu trong giai đoạn 2010-2019, một vấn đề mà chúng tôi sẽ thảo luận chi tiết hơn trong Phần IV của loạt bài này.

BLS không tính toán tốc độ tăng trưởng năng suất cho toàn bộ lĩnh vực dịch vụ, mà cung cấp dữ liệu về tăng trưởng năng suất trong 14 ngành riêng lẻ. Dữ liệu cho thấy tăng trưởng năng suất là tích cực trong 12/14 ngành trong giai đoạn từ năm 1992 đến năm 2007, một giai đoạn có tới hai giai đoạn nền kinh tế mở rộng (1992-2000 và 2002-2007).

Tăng trưởng năng suất của các nhóm ngành trong hai giai đoạn nền tinh tế mở rộng

Tăng trưởng năng suất tích cực trong đại đa số các ngành dịch vụ có liên quan đến việc tăng trưởng khối lượng tư bản của các ngành trong những năm 1990.

Tăng trưởng khối lượng tư bản của ngành dịch vụ theo loại hình tư bản

Tốc độ tích lũy tư bản trong lĩnh vực dịch vụ đã chậm lại sau khi bong bóng công nghệ vỡ và ngay sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Mặc dù khối lượng tư bản đã được tăng mạnh trở lại trong giai đoạn 2010-2019, nhưng tăng trưởng năng suất lao động trong những năm đó vẫn chậm hơn ở 9/14 ngành dịch vụ. Tóm lại, tăng trưởng năng suất trong giai đoạn hưng thịnh từ năm 2010-2019 chậm chạp hơn trong lĩnh vực dịch vụ, và đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất, so với giai đoạn 1992-2007. Một phần của sự giảm tốc này là do tốc độ tích lũy tư bản chậm hơn trong những năm gần đây so với giai đoạn 1992-2007.

Nhìn về phía trước: Tăng cường đầu tư nhằm nâng cao Năng suất

Liệu tăng trưởng khối lượng vẫn sẽ suy yếu trong những năm tới, hay có lý do để tin rằng sự tích lũy tư bản sẽ gia tăng, giúp tăng trưởng năng suất mạnh mẽ hơn. Có một số lý do để lạc quan. Đang có một sự bùng nổ trong lĩnh vực sản xuất của Hoa Kỳ, đặc biệt là đối với các cơ sở sẽ sản xuất thiết bị và linh kiện “công nghệ cao” như máy tính và chất bán dẫn. Sự gia tăng xây dựng nhà xưởng mới có thể tiếp tục khi các ưu đãi cơ sở hạ tầng của liên bang nhằm thúc đẩy đầu tư tư nhân sẽ hỗ trợ việc xây dựng các công trình trong lĩnh vực sản xuất.

Chi tiêu cho việc xây dựng nhà máy của các doanh nghiệp tư nhân theo từng loại hình

Tuy nhiên, giá trị của các công trình xây dựng chỉ chiếm 24% khối lượng tư bản của lĩnh vực sản xuất và lĩnh vực sản xuất chỉ chiếm 10% giá trị thặng dư tạo ra trong nền kinh tế Hoa Kỳ. Ngay cả khi sự bùng nổ xây dựng trong lĩnh vực nhà máy tiếp tục với tốc độ chóng mặt trong thập kỷ tới, nó sẽ không thực sự tác động mạnh tốc độ tăng trưởng năng suất lao động trong lĩnh vực kinh doanh. Để mang lại sự tăng tốc có ý nghĩa về năng suất của lĩnh vực kinh doanh, đầu tư vốn vào thiết bị và sản phẩm sở hữu trí tuệ sẽ cần phải tăng lên không chỉ trong lĩnh vực sản xuất mà còn trong lĩnh vực dịch vụ.

Việc áp dụng rộng rãi tự động hóa và trí tuệ nhân tạo (AI) có thể tạo ra sự gia tăng mạnh mẽ đối với khối lượng tư bản. Các doanh nghiệp kinh doanh sẽ cần tích lũy phần cứng và phần mềm mới để sử dụng AI hiệu quả. Phần cứng cần thiết để AI thực hiện các nhiệm vụ tổng quát (ví dụ: ra quyết định, viết, trò chuyện, v.v.). Các hệ thống AI bao gồm các đơn vị xử lý đồ họa (GPU) chuyên dụng, có khả năng chạy các thuật toán học máy phức tạp.

Những dấu hiệu ban đầu của xu hướng xây dựng tư bản liên quan tới AI đang bắt đầu xuất hiện. Giá trị các khoản đầu tư cho phần mềm hiện cao hơn khoảng 60% so với mức trước đại dịch và chi tiêu cho thiết bị xử lý thông tin, đặc biệt là máy tính, cũng đã vượt trội hơn các lĩnh vực đầu tư phi dân cư khác gần đây. Dell Technologies, Inc. gần đây đã thông báo rằng một dòng máy tính cá nhân mới sẽ được phát triển với các con chip sẽ được tối ưu hóa cho các tác vụ AI.

Chi tiêu đầu tư cho xây dựng, phần mềm, xử lý dữ liệu và Nghiên cứu & phát triển của các doanh nghiệp từ trước đại dịch

Triển vọng

Trong nỗ lực khái niệm hóa triển vọng xu hướng tích lũy tư bản, chúng tôi tạo ra ba kịch bản trong đồ thị dưới đây. Trong kịch bản thận trọngcủa chúng tôi, chúng tôi giả định rằng khối lượng tư bản sản xuất đều sẽ tăng trưởng ổn định như giai đoạn 2022 cho đến cuối thập kỷ. Theo kịch bản này, tốc độ tăng trưởng của khối lượng tư bản sẽ tăng lên 2.3% vào năm 2029. Đây là ước tính thận trọng do động lực đầu tư vào công nghệ trong những năm gần đây sẽ thúc đẩy chi tiêu đầu tư tài sản cố định khi sự biến động của nền kinh tế vĩ mô giảm bớt và Fed bắt đầu nới lỏng chính sách tiền tệ.

Trong kịch bản tích cực của chúng tôi, chúng tôi cho phép tăng trưởng nguồn vốn đầu tư các thiết bị máy tính và phần mềm tăng đạt mức tốc độ trung bình trong giai đoạn 1993-2000. Theo kịch bản này, tăng trưởng khối lượng tư bản sẽ đạt mức 3.4% vào cuối năm 2029, cao hơn mức tăng được ghi nhận vào đầu những năm 2000. Đôi với kịch bản cơ sở mức tăng trưởng sẽ vào khoảng 2.7% vào cuối thập kỷ này.

Tăng trưởng khối lượng tư bản sản xuất trong 3 kịch bản

Vậy mức tăng của khối lượng tư bản có tác động ra sao đối với năng suất lao động? Trong thập kỷ qua, tăng trưởng khối lượng tư bản đóng góp trung bình 1.1 điểm phần trăm vào tăng trưởng năng suất hàng năm trong lĩnh vực kinh doanh. Chúng tôi ước tính xu hướng này có thể đóng góp từ 1.1 đến 2.4 điểm phần trăm theo các kịch bản khác nhau mà chúng tôi vừa đưa ra. Trong kịch bản cơ sở, khối lượng tư bản sẽ đóng góp 1.7 điểm phần trăm trong mức tăng năng suất vào năm 2029 (Hình 10). Trong một thế giới mà tăng trưởng năng suất chỉ dao động từ 1-2%, mức tăng 60% có thể có tác động đáng kể. Nếu được thực hiện, sự tăng trưởng tích lũy tư bản sẽ đóng góp một lượng tương tự vào tăng trưởng năng suất như trong giai đoạn 1993-2000.

Mức đóng góp của tăng trưởng khối lượng tư bản vào mức tăng trưởng năng suất

Cuối cùng, tích lũy tư bản chỉ là một phần của câu đố năng suất. Sự suy yếu của tăng trưởng năng suất lao động trong giai đoạn hưng thịnh vừa qua, bất chấp đà tăng tốt của khối lượng tư bản , ngụ ý tăng trưởng TFP yếu trong những năm 2010. Do đó, tăng trưởng TFP mạnh mẽ hơn cũng cần thiết cho sự tăng trưởng năng suất. Mặc dù việc xây dựng và dầu tư vào công nghệ AI trên toàn bộ lĩnh vực kinh doanh sẽ yêu cầu mức đầu tư đáng kể vào phần cứng và phần mềm, nhưng nó cũng có thể đi kèm với việc tăng hiệu quả và cải tiến các quy trình khác thể hiện ở mức tăng năng suất của các nhân tố tổng hợp, một chủ đề mà chúng tôi sẽ bàn luận trong phần tiếp theo của loạt bài này.