Liệu ngày thứ Hai đen tối có kìm hãm dòng tiền NISA?

Sau cuộc họp BoJ ngày 31/7 và dữ liệu NFP yếu ngày 2/8, thị trường chứng khoán có biến động mạnh. Từ cuộc họp BoJ đến ngày thứ Hai đen tối 5/8, USDJPY giảm 6-7%, TOPIX giảm 18%, và Nikkei 225 giảm 17%. Câu hỏi thường gặp là “liệu sự sụt giảm của thị trường chứng khoán sẽ ảnh hưởng như thế nào đến dòng tiền nhà đầu tư cá nhân Nhật Bản? Liệu đà này có chậm lại không?” Câu trả lời là dù dòng vốn ra có thể giảm nếu tâm lý risk-off duy trì và thị trường cổ phiếu suy yếu, dòng vốn vẫn sẽ ra.

Thứ nhất, chương trình NISA mới khuyến khích các hộ gia đình tích lũy tài sản thông qua các tài sản tài chính, do đó giảm sự phụ thuộc vào các chương trình lương hưu của chính phủ. Chương trình này được thiết kế cho đầu tư dài hạn thay vì lợi nhuận ngắn hạn. Trong tóm tắt ý kiến cuộc họp BoJ tháng 7, "Chương trình Tài khoản Tiết kiệm Cá nhân Quốc gia (NISA) mới được kỳ vọng sẽ kích thích tiêu dùng thông qua việc tăng thu nhập bền vững dựa trên các tài sản tài chính". Do đó, ngay cả khi thị trường chứng khoán giảm sâu và tâm lý risk-off kéo dài, dòng vốn ra sẽ vẫn tiếp tục. Thực tế, một phần ba dòng tiền FX hiện tại từ NISA là dòng tiền lặp lại và thường khá bền vững (Hình 1).

Ngay cả khi khẩu vị rủi ro của các nhà đầu tư nhỏ lẻ giảm sút, JPMorgan ước tính rằng dòng vốn ròng khó có thể giảm dưới một nửa so với mức hiện tại là 1 nghìn tỷ JPY mỗi tháng. Hơn nữa, các nhà đầu tư cá nhân Nhật Bản thường giao dịch ngược xu hướng. Ngay cả khi đối mặt với sự suy yếu của thị trường chứng khoán, một số nhà đầu tư có thể thích buy on dip thay vì cắt lỗ. Vì vậy, JPMorgan tin rằng dòng vốn ra từ NISA sẽ ổn định bất chấp biến động thị trường.

Phân hóa dòng tiền một lần và lặp lại

Dòng tiền nhà đầu tư cá nhân Nhật Bản

• Các hộ gia đình Nhật Bản đã mua ròng 1.1 nghìn tỷ JPY cổ phiếu nước ngoài vào tháng 7, tháng mua lớn thứ hai trong năm nay, giữ vững lực mua từ đầu năm (Hình 2). Đà tăng trong tháng 7 có thể phản ánh các khoản thanh toán thưởng mùa hè (khoản thanh toán đặc biệt)
• Các hộ gia đình Nhật cũng mua ròng cổ phiếu trong nước bất chấp biến động trong tháng 7, trong khi nhà đầu tư nước ngoài bán ròng ba tháng liên tiếp (Hình 4)
• Dữ liệu dòng tiền sắp tới, bao gồm cả "Ngày thứ Hai đen tối" 5/8, sẽ được theo dõi chặt chẽ để xem các nhà đầu tư nhỏ lẻ Nhật Bản phản ứng ra sao với sự suy yếu của thị trường chứng khoán.

Nhà đầu tư cá nhân Nhật Bản mua ròng 1.1 nghìn tỷ JPY cổ phiếu nước ngoài trong tháng 7

Phân loại dòng tiền vào cổ phiếu của nhà đầu tư Nhật Bản

Nhà đầu tư Nhật Bản mua ròng cổ phiếu Nhật Bản bất chấp biến động mạnh

Vị thế giao dịch ký quỹ FX của nhà đầu tư cá nhân Nhật Bản

• Kể từ năm 2021, vị thế trong giao dịch ký quỹ JPY của nhà đầu tư cá nhân và hợp đồng tương lai IMM có sự phân kỳ. Dữ liệu IMM cho thấy vị thế JPY liên tục ở trạng thái bán khống từ năm 2021, trong khi vị thế ký quỹ nhỏ lẻ Nhật Bản bắt đầu dao động. Các nhà giao dịch ký quỹ cá nhân Nhật Bản thường giao dịch ngược xu hướng. Khi xem xét biểu đồ USDJPY dài hạn, có thể thấy rằng một pha tăng giá lớn bắt đầu từ năm 2021 sau giai đoạn dao động từ 80-120 từ đầu những năm 2000. Sự không chắc chắn của thị trường có thể khiến nhà giao dịch cá nhân chuyển từ short JPY dài hạn sang chiến lược ngắn hạn. Dù dữ liệu IMM và vị thế giao dịch ký quỹ nhỏ lẻ chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, Hình 5 cho thấy vị thế giao dịch ký quỹ không thua kém gì vị thế hợp đồng tương lai IMM.
• Dòng tiền đầu cơ tổng thể theo số liệu IMM có thể lớn hơn dòng tiền nhỏ lẻ Nhật Bản, nhưng dòng tiền ký quỹ thường bù lại một phần động lực đầu cơ.
• Xu hướng này cũng được thấy trong các diễn biến gần đây. Việc carry trade JPY thoái trào, sau số liệu CPI của Mỹ tháng 7, đã khiến nhà đầu tư nhỏ lẻ Nhật Bản short JPY trên nhiều cặp tiền chính.

Vị thế JPY IMM liên tục là short kể từ năm 2021, nhưng vị thế ký quỹ thì xoay chuyển nhiều hơn

Vị thế mua ròng USDJPY đã tăng kể từ cuộc họp BoJ tháng 4

Trung bình động 4 tuần vị thế ròng USDJPY

Đã có lực bắt đáy GBPJPY...

...và AUDJPY

Dòng tiền nhà đầu tư tổ chức

• Nhà đầu tư Nhật Bản đã bán ròng 1.5 nghìn tỷ JPY trái phiếu nước ngoài trong tháng 7, chủ yếu từ ngân hàng (bán 2.2 nghìn tỷ). Các quỹ hưu trí đã mua ròng 400 tỷ JPY, tháng mua ròng đầu tiên trong 4 tháng. Dòng tiền FX từ danh mục trái phiếu không đáng kể
• Ngân hàng Nhật Bản bán 1.8 nghìn tỷ trái phiếu EUR trong tháng 6, tháng bán mạnh nhất kể từ tháng 3/2020