"Chiến lược của chúng tôi về thuế quan sẽ là "khai hỏa" trước, hỏi sau." Đó là những gì một trong những nhà hoạch định chính sách kinh tế chủ chốt của Donald Trump đã nói vào cuối năm ngoái. Thái độ huênh hoang kiểu đó hiện đang thịnh hành ở Washington. Nhưng một chiến thuật thiếu suy xét như vậy cực kỳ nguy hiểm - đối với chính nước Mỹ, cũng như các quốc gia mà ông ta đã nhắm mục tiêu bằng thuế quan.

Rủi ro kinh tế tiềm ẩn đối với Hoa Kỳ - lạm phát cao hơn và gián đoạn công nghiệp - đã được biết trước. Hậu quả mà chiến lược này mang đến cho nước nước Mỹ có thể không quá rõ ràng trong ngắn hạn - nhưng sẽ mang lại hậu quả nghiêm trọng và thậm chí còn kéo dài. Thuế quan của Trump sẽ phá hủy sự thống nhất của liên minh phương Tây, đồng thời đang gieo mầm cho sự ra đời của một liên minh gồm nhiều quốc gia cảm thấy bị Mỹ đe dọa. Liên minh này có thể sẽ không quá mạnh mẽ vào thời điểm hiện tại, nhưng sẽ cứng rắn hơn khi chiến tranh thuế quan leo thang.

Sự sụp đổ của khối thống nhất phương Tây sẽ là một giấc mơ trở thành hiện thực đối với Nga và Trung Quốc. Bản thân Trump có thể không quan tâm; ông ta thường bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với Vladimir Putin và Tập Cận Bình. Nhưng Marco Rubio và Mike Waltz - những người mà Trump đã bổ nhiệm làm ngoại trưởng và cố vấn an ninh quốc gia - đều tuyên bố tin rằng việc kiềm chế sức mạnh của Trung Quốc là thách thức chiến lược trọng tâm mà Hoa Kỳ phải đối mặt.

Nếu đúng như vậy, thì việc Trump áp đặt thuế quan đối với Trung Quốc, Canada và Mexico là cực kỳ ngu ngốc (mặc dù người Mexico có thể đã thương lượng được một tháng hoãn thi hành chính sách). Khi làm như vậy, ông ta có nguy cơ tạo ra sự hội tụ về mặt lợi ích giữa ba quốc gia này, cùng với EU, khu vực đã được thông báo rằng họ là nước tiếp theo phải chịu các chính sách khắc nghiệt thuế quan.

Khi chính quyền Biden nhậm chức vào năm 2021, EU đã sẵn sàng thúc đẩy một thỏa thuận đầu tư mới với Trung Quốc. Nhưng điều đó đã bị hủy bỏ sau áp lực từ Washington và những sai lầm của Bắc Kinh. Vào cuối nhiệm kỳ của Biden, Hoa Kỳ và Ủy ban Châu Âu đã hợp tác chặt chẽ với nhau trong các nỗ lực “giảm thiểu rủi ro” trong thương mại với Trung Quốc và hạn chế xuất khẩu công nghệ chủ chốt.

Cái nhìn sâu sắc và rất quan trọng của chính quyền Biden là, nếu Hoa Kỳ tham gia vào một cuộc cạnh tranh toàn cầu với Trung Quốc, thì họ sẽ có nhiều khả năng chiến thắng hơn nếu có thể thuyết phục các nền dân chủ tiên tiến khác hợp tác cùng. Ngược lại, Trump đã quyết định tấn công các đồng minh của Mỹ, thậm chí còn tấn công một cách mạnh mẽ hơn nhiều so với các đối thủ của mình. Hậu quả có thể xảy ra là ông ta sẽ đẩy những đồng minh đó trở lại với Trung Quốc.

Các nhà hoạch định chính sách châu Âu đã biết rằng các mục tiêu đầy tham vọng mà họ đã đặt ra cho quá trình chuyển đổi xanh sẽ là không thể nếu không có xe điện, pin và tấm pin mặt trời của Trung Quốc. Nguy cơ mất đi thị trường Mỹ sẽ khiến thị trường Trung Quốc càng trở nên quan trọng hơn. Khi tôi đề xuất với một nhà hoạch định chính sách cấp cao của châu Âu vào tuần trước rằng EU hiện có thể xem xét lại việc hâm nóng quan hệ với Trung Quốc một lần nữa, bà ấy trả lời: “Hãy tin tôi, các cuộc đối thoại đã diễn ra rồi.”

Một số người châu Âu có ảnh hưởng thậm chí còn đặt câu hỏi liệu Hoa Kỳ hay Trung Quốc hiện là mối đe dọa trực tiếp hơn. Đây sẽ là một câu hỏi vô lý nếu được hỏi vào hai tháng trước. Nhưng chính Trump - chứ không phải ông Tập - đang nói về việc chấm dứt nền độc lập của Canada, một quốc gia thành viên NATO. Và chính chính quyền Trump và Elon Musk - chứ không phải chính phủ Trung Quốc - đang thúc đẩy phe cực hữu ở châu Âu.

Chủ nghĩa trọng thương của Trung Quốc và sự ủng hộ của Bắc Kinh đối với cuộc chiến của Nga ở Ukraine vẫn là những trở ngại lớn đối với bất kỳ sự xích lại giữa Trung Quốc và Brussels. Nhưng nếu chính quyền Trump từ bỏ Ukraine - và Bắc Kinh có lập trường cứng rắn hơn với Nga - thì châu Âu sẽ dần nghiêng về phía Trung Quốc.

Trung Quốc cũng sẽ cảm nhận được những cơ hội mới ở Mỹ Latinh khi lục địa này khó chịu trước các mối đe dọa của Mỹ đối với Panama và Mexico. Hành động gây hấn của Hoa Kỳ chống lại các quốc gia này - bao gồm cả lực lượng quân sự - hoàn toàn có thể xảy ra, do Trump quyết tâm giành lại quyền kiểm soát Kênh đào Panama và chống lại các băng đảng ma túy Mexico.

Nhưng sự hung hăng của Trump đối với Mexico có thể sẽ phản tác dụng. Nếu thuế quan đẩy Mexico vào suy thoái, dòng người tuyệt vọng đổ về Mỹ có thể sẽ chỉ gia tăng - cũng như sức mạnh của các băng đảng ma túy, với những món hàng xuất khẩu không phải chịu thuế quan.

Canada và Mexico đang đau đớn khi nhận thấy rằng phần thua chắc chắn sẽ nghiêng về phía họ trong một cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ. Nhưng họ vẫn buộc phải trả đũa. Không nhà lãnh đạo quốc gia nào có thể tỏ ra yếu đuối khi đối mặt với sự bắt nạt của Mỹ. Và đánh trả Trump có lẽ là một động thái chiến lược đúng đắn. Như một bộ trưởng ngoại giao châu Âu đã nói với tôi gần đây: “Nếu Trump đấm vào mặt bạn và bạn không đấm trả, anh ta sẽ đánh bạn lần nữa.”

Các quốc gia như Anh và Nhật Bản, những nước chưa bị áp đặt thuế quan, có thể thở phào nhẹ nhõm. Nhưng họ chỉ đang tự lừa dối mình nếu họ nghĩ rằng việc giữ thái độ khiêm tốn sẽ giúp họ thoát khỏi Trump. Nếu Trump xác định rằng cuộc chiến thuế quan đầu tiên của mình đã có hiệu quả, ông ta chắc chắn sẽ tìm kiếm các mục tiêu mới.

Các doanh nghiệp Mỹ cũng cần phải thức tỉnh và ngừng những lời nói sáo rỗng về sự trở lại của “tinh thần bầy đàn” đối với nền kinh tế Mỹ. Về cơ bản, những gì Trump đang cung cấp cho nước Mỹ là sự tự cung tự cấp về kinh tế và sự phá hủy liên minh phương Tây. Đó sẽ là một thảm họa kinh tế và chiến lược đối với các doanh nghiệp Mỹ - và đối với toàn bộ Hoa Kỳ.

**Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả Gideon Rachman thuộc tờ Financial Times