Cách không xa sân bay sang trọng Changi của Singapore là một khu công nghiệp tầm trung. Nơi đây tập trung các công ty vận tải, logistics và một số văn phòng của các ngân hàng. Tuy nhiên, có một tòa nhà đặc biệt hơn cả. Phía sau lớp mặt tiền bằng đá onyx bóng loáng và những cánh cửa thép kiên cố, hơn 1 tỷ USD giá trị vàng, bạc và các kho báu khác đang được cất giữ tại Reserve SG. Khu phức hợp này bao gồm hàng chục hầm an toàn riêng, hàng ngàn hộp ký gửi và một phòng chứa khổng lồ với các kệ kim loại quý cao đến ba tầng.

Biểu đồ biến động giá vàng

Sau bốn năm cải tạo, Reserve SG gần hoàn thiện và sẽ khai trương vào thời điểm vàng đang bùng nổ mạnh mẽ. Trong năm qua, các nhà đầu tư đã đổ xô mua vàng, đẩy giá tăng 38% lên mức kỷ lục hơn 2,700 USD/ounce. Cơn sốt vàng lan rộng đến cả các chuỗi bán lẻ như Costco ở Mỹ và cửa hàng tiện lợi CU ở Hàn Quốc, khi lạm phát tăng cao và lo ngại về chiến tranh kích thích sự hứng thú của người tiêu dùng. Ngay cả các ngân hàng trung ương cũng tham gia, vì sự phân mảnh tài chính đang làm tăng nhu cầu với loại tài sản này. Thế giới có thể đang bước vào một kỷ nguyên vàng mới.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư chuyên nghiệp thường không mặn mà với kim loại quý vì vàng không tạo ra thu nhập. Nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett từng nói rằng những người đặt cược vào vàng là những người lo sợ các tài sản khác và tin rằng nỗi lo này sẽ tiếp tục lan rộng. Theo nghiên cứu từ Đại học Tây Úc, chỉ một phần tư các nhà đầu tư Mỹ quản lý hơn 100 triệu USD tài sản sở hữu cổ phiếu trong các quỹ ETF vàng, và chỉ 1.5% tài sản của các công ty này là vàng. Điều này giải thích tại sao các quỹ ETF vàng không tăng lượng nắm giữ, dù giá vàng đã tăng vọt.

Những người đam mê vàng đôi khi tự làm khó mình với những dự đoán viển vông để biện minh cho việc đầu tư. Họ thường nhắc đến nguy cơ Mỹ vỡ nợ hoặc tin đồn Trung Quốc và Nga sẽ phát hành tiền tệ hỗ trợ bằng vàng. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều người tin rằng các mối nguy thực sự đang đến gần và có nhiều lý do hợp lý để tin điều đó.

Lượng nắm giữ trong các quỹ ETF vàng không tăng

Các công ty quản lý tài sản cá nhân, phương tiện đầu tư ưa thích của giới siêu giàu, đang phát triển mạnh mẽ với tài sản dưới sự quản lý tăng từ 3.3 nghìn tỷ USD năm 2019 lên 5.5 nghìn tỷ USD hiện nay. Nhiều nhà đầu tư tìm đến vàng để bảo vệ tài sản khỏi các viễn cảnh xấu. Giá trị tiền tệ có thể giảm không chỉ so với các đồng khác mà còn trong sức mua. Nguồn cung hạn chế và lịch sử phổ biến của vàng khiến nhà đầu tư tin rằng vàng có thể bảo vệ họ trước giá cả leo thang và chính sách sai lầm. Theo Campden Wealth, hơn hai phần ba các công ty quản lý tài sản tư nhân đầu tư vào vàng, với phần lớn nhu cầu đến từ châu Á, đặc biệt là Trung Quốc và Ấn Độ, chiếm 20% sản lượng kinh tế toàn cầu nhưng lại chiếm đến 50% lượng mua vàng vật chất của người tiêu dùng.

Nhu cầu mua vàng của các quốc gia

Sự yêu thích vàng của người Trung Quốc và Ấn Độ đang ngày càng mạnh mẽ. Ở Trung Quốc, khủng hoảng bất động sản đã khiến người có tiền tìm kiếm những kênh đầu tư an toàn hơn. Hoạt động mua vàng vật chất đã tăng 44% trong 12 tháng qua. Khi Ấn Độ ngày càng giàu có, nhiều người có khả năng mua vàng hơn. Một trong những hệ quả đáng chú ý là sự bùng nổ của hình thức vay cầm cố bằng vàng. Công ty tài chính Muthoot Finance đã chứng kiến giá cổ phiếu tăng gần ba lần trong 5 năm qua nhờ hình thức này.

Tỷ lệ dự trữ vàng của các ngân hàng trung ương

Nhưng chính một nhóm nhà đầu tư khác, có thể nói là lo lắng và thận trọng nhất, đã thúc đẩy sự tăng giá của vàng gần đây: đó là các nhà quản lý dự trữ tại ngân hàng trung ương. Tỷ trọng vàng trong dự trữ của ngân hàng trung ương đã giảm suốt nhiều thập kỷ, từ gần 40% vào năm 1970 xuống còn 6% vào năm 2008. Tuy nhiên, tỷ lệ này đã dần tăng trở lại, đạt 11% vào năm ngoái, mức cao nhất trong hơn 20 năm qua.

Cuộc xâm lược Ukraine của Nga và việc bị đóng băng dự trữ ngoại hối sau đó là một điểm mấu chốt. Sự kiện này cho các nhà quản lý dự trữ thấy rằng, trong trường hợp quốc gia của họ bị áp lệnh trừng phạt, trái phiếu chính phủ Mỹ và các tài sản an toàn khác được định giá bằng đồng tiền phương Tây sẽ trở nên vô giá trị. Theo Hội đồng Vàng Thế giới, từ đầu năm 2022, các ngân hàng trung ương của Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ đã lần lượt mua 316, 198 và 95 tấn vàng. Thay vì đầu tư vào các quỹ ETF, các ngân hàng trung ương thường mua vàng vật chất và tích trữ vàng. Tương tự như tài sản tài chính có thể bị tịch thu, vàng giữ ở nước ngoài cũng có thể đối mặt với rủi ro tương tự. Ví dụ, chính phủ Anh đã từ chối trả lại hàng chục tấn vàng cho Venezuela vì không công nhận Nicolas Maduro là lãnh đạo hợp pháp.

Không phải tất cả các ngân hàng trung ương tích trữ vàng đều có quan hệ căng thẳng với phương Tây. Cơ quan Tiền tệ Singapore đã mua 75 tấn vàng từ đầu năm 2022, trong khi Ngân hàng Quốc gia Ba Lan đã tăng lượng vàng dự trữ lên 167 tấn trong cùng thời gian, như một phần của chiến lược duy trì 20% dự trữ bằng vàng. Adam Glapinski, Chủ tịch Ngân hàng Quốc gia Ba Lan, gọi vàng là một biện pháp phòng ngừa chiến lược vì ít liên quan đến các loại tài sản khác. Ông từng nói vào năm 2021 rằng "Giá vàng thường tăng cao vào những thời điểm mà ngân hàng trung ương cần nhất". Tháng 9 vừa qua, Lào đã khai trương một ngân hàng vàng được trang trí lộng lẫy tại thủ đô, thể hiện sự khởi đầu của kỷ nguyên vàng mới.

Nhu cầu của các ngân hàng trung ương đối với vàng dường như sẽ không giảm trong tương lai gần. Theo một cuộc khảo sát của Invesco Asset Management, không có ngân hàng trung ương nào trong số 51 ngân hàng trung ương dự định giảm lượng vàng nắm giữ trong ba năm tới, và 37% dự kiến sẽ tăng cường mua thêm vàng. Trong số các nhà quản lý dự trữ, khoảng 56% tin rằng vàng là công cụ phòng vệ chống lại việc “vũ khí hóa” dự trữ ngoại hối, và 70% cho rằng vàng giúp bảo vệ trước lạm phát.

Nhu cầu từ các ngân hàng trung ương, những tổ chức đầu tư vì sự an toàn hơn là lợi nhuận, đã giúp giải thích vì sao mối tương quan giữa giá vàng và lãi suất đã bị phá vỡ. Vàng thường có xu hướng giảm giá khi lợi suất thực từ các trái phiếu chính phủ an toàn tăng lên, vì chúng cung cấp lợi nhuận ổn định ngay cả sau khi điều chỉnh lạm phát. Tuy nhiên, kể từ cuối năm 2021, mối tương quan này đã thay đổi. Giá vàng tiếp tục tăng ngay cả khi lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm được điều chỉnh theo lạm phát đã tăng từ âm 1% lên khoảng 1.8%. Khi lợi suất thực ở mức cao như hiện nay, giá vàng từng chỉ ở mức khoảng 1,000 USD/ounce, thấp hơn gần hai phần ba so với mức giá hiện tại.

Vàng có thể hữu ích thế nào trong một cuộc khủng hoảng? Nicholas Mulder từ Đại học Cornell chỉ ra rằng vàng có thể được bán với số lượng nhỏ ở khu vực Vịnh, nơi có chính trị trung lập, để đổi lấy nhiều loại tiền tệ khác nhau. Dù Nga đã bị cấm tiếp cận các thị trường vàng phương Tây do lệnh trừng phạt, một số công ty cũng bị xử phạt vì giao dịch với các mỏ vàng của Nga. Tuy nhiên, sự gia tăng đột biến trong việc Thụy Sĩ nhập khẩu vàng từ Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất sau cuộc xung đột Ukraine cho thấy Moskva vẫn tìm được cách để tiêu thụ vàng của mình. Việc ngăn chặn bán một tài sản có thể bị buôn lậu dưới dạng các mảnh nhỏ và dễ dàng bị nấu chảy gần như là điều không thể.

Ngoài ra, những nhà đầu tư siêu giàu có thể mua thêm vàng. Tuy nhiên, mục tiêu chính của các nhà cung cấp vàng là thu hút các nhà đầu tư tổ chức. Chỉ cần một phần nhỏ từ hàng chục nghìn tỷ USD mà họ quản lý cũng sẽ mang lại lợi ích lớn. Theo Goldman Sachs, nhu cầu đối với quỹ giao dịch vàng (ETF) thường tăng khi lãi suất Mỹ giảm. Thông thường, một đợt cắt giảm lãi suất 25 bps có thể dẫn đến việc tăng thêm 60 tấn vàng trong các quỹ ETF, tương đương với khoảng 5 tỷ USD, trong vòng sáu tháng sau đó. Mặc dù Warren Buffett chỉ trích rằng vàng chỉ thu hút những người sợ hãi và họ tin rằng sự sợ hãi sẽ lan rộng, hiện tại, rất nhiều nhà đầu tư đang lo lắng.